Werknemers beter laten presteren? Licht-expert Toine Schoutens geeft tips!
Steeds meer mensen werken in de avonduren als het dus al donker is, maar licht is erg belangrijk voor ons als dagdieren. “Wij zijn helemaal aangepast aan het leven overdag en het rusten en herstellen in de nacht”, zegt licht-expert Toine Schoutens van adviesbureau FluxPlus uit Tilburg. “Daar is afgelopen jaren behoorlijk de klad in gekomen, doordat we toch wel in een enigszins doorgedraaide 24-uurseconomie leven waarbij we werken op momenten dat we eigenlijk zouden moeten slapen. Licht is enorm belangrijk en het kan voor betere (werk)prestaties zorgen.”
“Ons ritme wordt bepaald door een biologische klok, die de tijdsbepaling van al het verkeer in ons lichaam regelt”, legt Toine uit. “We zijn steeds vaker wakker en aan het werk op momenten dat onze biologische klok en onze hersenen aangeven dat we eigenlijk moeten slapen. Je biologische klok heeft van nature eigenlijk geen ritme van 24 uur, maar van 24 uur en 20 minuten. Wij lopen dus eigenlijk altijd een beetje uit de pas, en het ochtendlicht zorgt ervoor dat de biologische klok weer langzaam op tijd gaat lopen. Ochtendlicht heb je dus nodig om gereset te worden.”
Elektrisch licht
Met de komst van elektrisch licht is er echter veel veranderd. Niet alleen is hierdoor het licht op kantoor veranderd waardoor er vaak onnatuurlijke situaties ontstaan. Het heeft er ook voor gezorgd dat bedrijven dag en nacht door kunnen draaien. Door de komst van het elektrische licht wordt er op momenten gewerkt dat wij eigenlijk niet goed in staat zijn in het leveren van optimale presentaties. “In deze toch wel enigszins doorgedraaide 24-uurseconomie waarin wij leven, zie je dat er door het gebrek aan het juiste licht op de korte termijn problemen ontstaan. Korte termijn problemen zijn vaak problemen met concentratie, alertheid en reactiesnelheid”, zegt Toine, die 5 tips geeft om dit tot het minimale te beperken:
- Ga overdag zoveel mogelijk naar buiten toe;
- Doe een powernap (niet langer dan 20 minuten);
- Eet goed: bijvoorbeeld warm eten tussen de middag;
- Verlichtingssysteem gebruiken dat daglicht nabootst;
- En zit je op kantoor, zorg dat er zoveel mogelijk natuurlijk daglicht binnenkomt.
Lichtbril
“Er zijn inmiddels ook technische oplossingen voor kantoorpanden dat min of meer het daglicht nabootst”, vertelt Toine. “Dit noemen we Human Centric Lighting. Verlichting dat volledig is afgestemd op het bioritme van de mens doordat kleurtemperatuur en de lichtintensiteit hier gedurende de dag op wordt aangepast. Maar dit is niet zomaar te implementeren. Een pand en werkomgeving moet aan eisen voldoen. Soms is het in een fabriekshal een te kostbare techniek om op te hangen en ook in ziekenhuizen kan het vaak niet omdat het storend is voor patiënten. In dit soort situaties kun je een lichtbril gebruiken.”
De App gestuurde Propeaq lichtbril heeft hetzelfde effect als een verlichtingssysteem dat daglicht nabootst. “De bril geeft blauw licht af. Blauw licht is het meest verantwoordelijk voor het onderdrukken van melatonine, het hormoon dat vaak een signaal aan het lichaam geeft dat het nacht is. Je hoeft de bril maar een half uurtje op het juiste moment in de nacht te dragen om de nacht goed door te kunnen komen en overdag beter te kunnen slapen.”
"We zijn steeds vaker wakker en aan het werk op momenten dat onze biologische klok en onze hersenen aangeven dat we eigenlijk moeten slapen"
Topprestaties
De lichtbril wordt ook gebruikt voor jetlags en het leveren van een sportprestatie. Afgelopen oktober werd de bril gebruikt bij het WK Atletiek in Doha, Qatar. “Rond 17:00 uur kunnen mensen het beste een topprestatie leveren, maar de wedstrijden in Doha waren pas laat in de avond. 15 atleten uit verschillende landen gebruikten de lichtbril. We hebben een paar dagen voor het toernooi al hun slaap-waakritme verschoven. Steeds iets later naar bed en later op staan. Zo verschuift het piekmoment ook naar later op de avond. Het lijkt te gaan om details, maar we komen er steeds meer achter dat dat grotere gevolgen heeft. Weer een mooi bewijs dat licht een belangrijke factor is bij ons functioneren.”
Over Toine Schoutens
Al meer dan 20 jaar werkt Toine Schoutens aan de ontwikkeling, vormgeving en implementatie van dynamische verlichting en lichttherapie. Deze kennis en activiteiten worden ingezet binnen de luchtvaart, ARBO, psychologie, neurologie, geriatrie en bedrijfsgeneeskunde in binnen- en buitenland. Toine is een actieve deelnemer in het BioClock Consortium waarin Universiteiten (Erasmus, LUMC, RUG) en andere kenniscentra samenwerken met bedrijven en organisaties actief op het gebied van licht in relatie tot de gezondheid en het functioneren van de mens.
Tevens is hij topsport adviseur van NOC*NSF (o.a. atletiek, zwemmen, turnen, wielrennen, roeien, zeilen, judo) en de Olympische commitees van België, Australië, Zwitserland, Ierland en Noorwegen. Toine was daarnaast gast-onderzoeker op het Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid (AMC - Universiteit van Amsterdam) en directeur van de Stichting Onderzoek Licht & Gezondheid SOLG. Hij heeft meer dan 100 wetenschappelijke, populairwetenschappelijke en vaktechnische publicaties op zijn naam staan.